Lectorale Rede

Door: Daphne van Paassen en Floor van der Wal van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek, Jessie Harms en Merel van Helten van het Nationaal Klimaatplatform en Yael de Haan als lector Kwaliteitsjournalistiek.
Betrokken studenten: Rosalien Manderscheid, Janneke Hakvoort en Tom Botma.
Partners: Nationaal Klimaat Platform, SIA Innofest, NWO, Hogeschool van Amsterdam (Climate Imaginaries), Universiteit Utrecht.
Locatie: MindLabs, Mediatheek

‘Tikkende tijdbom’, ‘armageddon’, ‘naderend tipping point’ – als het over klimaatverandering gaat, gebruiken journalisten regelmatig metaforen om dit complexe probleem voorstelbaar te maken. Soms gaan die vergezeld van alarmerende foto’s van een vuurzee of ijsbeer op een smeltende ijsschots. Heldere boodschap, niets meer aan doen, zou je denken. Maar hoe effectief zijn deze beeld (metaforen)? Welk effect hebben ze op jongvolwassenen?

In de journalistieke ‘Donkere Kamer’ (DOKA) van Fontys Journalistiek en het Nationaal Klimaat Platform onderzoeken we de invloed van taal en beelden uit de klimaatjournalistiek op Nederlandse jongeren. De DOKA stond deze zomer op festival Zwarte Cross (mogelijk gemaakt door SIA Innofest) en Lowlands (met NWO-subsidie). Tijdens deze sessie mag je zelf de Donkere Kamer in en je oordeel geven.

Door: Jessy de Cooker van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek en Nele Goutier, onderzoeker Lectoraat Journalistiek in Digitale Transitie van de Hogeschool Utrecht; gezamenlijk verantwoordelijk voor de opleidingsoverstijgende werkgroep AI van de vier journalistieke opleidingen (Tilburg, Utrecht, Zwolle, Ede).
Partners: Jeroen van de Nieuwenhof en Laurens van den Berg van Tolkie en Bart Brouwers van Innovation Origions.
Locatie: MindLabs, lokaal 2.42

De website Journalistiek en AI is het resultaat van observaties op AI-toepassingen in het werkveld en diverse onderzoeken onder leiding van het Lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie van de Hogeschool Utrecht, het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek van Fontys en Universiteit Wageningen, de Universiteit van Wenen, NOS, RTL Nieuws, Stichting Beeld & Geluid en de Ombudsman van de NPO.

Op de site vinden docenten, studenten en journalistieke professionals voorbeelden uit het journalistieke werkveld, (les)materiaal of handleidingen om AI in te zetten in verschillende fasen van het journalistieke proces. In deze werksessie nemen Yael de Haan, Jessy de Cooker en Nele Goutier je mee door het AI-landschap.

Door: Thijs van den Houdt en Stijn Postema van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek, Ruud Geven namens RUW Den Bosch en Katarina Schul vanuit De Balie Amsterdam
Betrokken student: Rosalien Manderscheid
Partners: Global Live Journalism Network, De Balie Amsterdam en RUW Den Bosch
Locatie: MindLabs, lokaal 2.43

Als journalisten nieuwsverhalen delen met een live publiek dan doet dat iets met de emotionele beleving van het nieuws. Live journalistiek geeft ruimte voor gesprek en gezamenlijke beleving van nieuwsgebeurtenissen. Daarmee lijkt het een kostbare aanvulling op nieuwswerk. Journalistiek theater De Balie in Amsterdam, RUW Den Bosch en studenten en alumni van de opleidingen Fontys Journalistiek en Performing Public Space van Fontys Kunsten werkten de afgelopen jaren op verschillende manieren samen in de ruimte tussen journalistiek en live performance. Samen met experts verkennen we, aan de hand van het dagthema mentale gezondheid in (journalistiek) werk, wat het betekent om samen nieuws te maken. Let op: deze sessie is een beetje interactief.

Door: Michiel Bles, Karlijn ten Cate, Elizabeth Venicz en Lois Verkooijen
Betrokken studenten: Studenten van de Impactmakers/Fontys Journalistiek
Partners: Het Bouwdepot, Stichting Zwerfjongeren Nederland, Kansfonds, FNO fonds, Ministerie van VWS
Locatie: MindLabs, Debatcentrum

Zoek via Google Image Search op ‘daklozen’ en de kans is groot dat je iemand in verwaarloosde kleding slapend op een vies bankje in een park aantreft. Dat beeld is niet representatief voor het groeiend aantal jongeren in Nederland dat te maken heeft met dak- en thuisloosheid. Afgelopen drie jaar onderzocht het lectoraat in samenwerking met ervaringsdeskundigen, journalisten, persfotografen en partners naar manieren om deze groep beter te representeren. Tevens deed het lectoraat onderzoek naar de representatie van gezinnen die kampen met bestaansonzekerheid. In deze sessie delen de onderzoekers de inzichten en de hieruit ontwikkelde beelden waarin mensen zich wél in herkennen.

Door: Fleur Hendrickx van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek en Floortje Steigenga van Omroep Brabant.
Locatie: MindLabs, lokaal 2.44

Veel redacties willen ‘iets met diversiteit’, maar niet iedereen weet hoe. Onderzoekers Fleur Hendrickx, Floortje Steigenga en Elizabeth Venicz van het lectoraat ontwikkelden daarom het Journalistiek Dilemmaspel; een spel dat redactieleden aanmoedigt om met elkaar in gesprek te gaan over journalistieke keuzes omtrent diversiteit en inclusie. Hoe spreek je over iemands afkomst of geloofsovertuiging, wanneer refereer je aan iemands (mentale) gezondheid of financiële situatie? Ontdek en leer al spelend waar dilemma’s zitten.

Door: Jeroen de Vos van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek & Rens van de Vorst van Fontys ICT
Praktijkpartners: Mario van Santen, RPO
Locatie: MindLabs, lokaal 2.45

AI gebruiken om nieuws verder te personaliseren, of juist meer content te kunnen produceren met een kleine redactie, is dat wel een goed idee? Kruip in de huid van bijvoorbeeld een eindredacteur, een AI-startup of een trouwe lezer en bediscussieer de wenselijkheid van AI op de journalistieke werkvloer. Speel met ons mee! Het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek en Moral Design Strategies van Fontys ontwikkelde het Moral Design om op een laagdrempelige manier een gesprek te voeren over de impact van opkomende technologie op werkprocessen. Afgelopen jaar maakten we in samenwerking met de Regionale Publieke Omroep een speciale journalistieke variant van het spel, met daarin veel aandacht voor de impact van AI.

Door: Anne Lisa Giesen van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek en Nick Apeldoorn en Marnix van Gisbergen van Breda University of Applied Sciences.
Praktijkpartner: Renzo Veenstra van Omroep Brabant.
Locatie: MindLabs, Prototype ruimte/plint

Avatars hebben inmiddels hun intrede gedaan in de nieuwsindustrie. Omroep Brabant lanceerde afgelopen jaar haar eerste digital news anchor en naar verwachting gaan meer omroepen volgen. In deze sessie gaan we samen onderzoeken wat virtual humans kunnen bijdragen in de journalistiek. Zijn avatars als MAI (zie afbeelding) de aangewezen (virtuele) persoon om het nieuws interessanter te maken? In deze sessie verkennen de onderzoekers Anne Lisa Giesen van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek en Nick van Apeldoorn van Breda University of Applied Sciences de toekomst van avatars in de journalistiek. Kom je meedenken?

Door: Marieke van Willigen van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek en Niels Hummel en Ouke Arts van Thaesis.
Partners: Mario van Santen, RPO
Locatie: MindLabs, Lokaal 3.43

Het bereiken van jongere doelgroepen is voor veel publieke en commerciële media een belangrijke uitdaging. De dertien regionale publieke omroepen ontwerpen en initiëren vanuit het gezamenlijke transformatieteam verschillende initiatieven om hier een antwoord op te bieden. Eén van die pilots is Kalm An waarin een regio-overstijgende (jonge) redactie is ingericht die (user generated) content maakt die aansluit bij de belevingswereld van plattelandsjongeren tussen Groningen tot aan de Achterhoek. Kalm An is te vinden op TikTok, Instagram en YouTube. In deze pilot wordt een werkwijze ontwikkeld voor het binden, bereiken en binden van ook andere jongere en nog onder bereikte doelgroepen met regionale journalistiek. In deze workshop word je geïnspireerd vanuit de lessen die de redactie het afgelopen jaar heeft geleerd met betrekking tot het bereiken van jongere doelgroepen vanuit journalistieke verbinding, doelgroepparticipatie en culturele identiteit.

Door: Stuart Acker Holt, Jessy de Cooker en Thijs van den Houdt van het Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek.
Praktijkpartners o.a. Rig Hehenkamp van RTL Nieuws, Allard Berends van Omroep Flevoland en Vincent Leemans van DPG Media.
Locatie: MindLabs, DPG Media kantoorruimte/derde verdieping

Een gesprek onder leiding van Stuart Acker Holt, onderzoeker Lectoraat Ontwerpen aan de Journalistiek met Rig Hehenkamp, lead designer RTL Nieuws, Allard Berends, directeur Omroep Flevoland en Vincent Leemans, adjunct-hoofdredacteur Brabantse samenwerkingsredacties BN DeStem, Eindhovens Dagblad en Brabants Dagblad.

Deze sessie is deels Engelstalig.
De tijd van compositieruimtes, printmachines en typografen is voorbij zo schrijft Usher in een onderzoek naar post-industriële nieuwsruimtes (Usher, 2014). Dat laat onverlet dat de fysieke nieuwsruimte een belangrijke ruimte is; het is de plek waar journalisten kennis uitwisselen, verhalen maken en voor het publiek zijn journalistieke gebouwen belangrijke ankerpunten. In het internationale visuele onderzoeksproject Requiem for a Newsroom onderzoekt Stuart Acker Holt, de relatie tussen nieuwsruimtes en werkcultuur. Wat vertelt de nieuwsruimte voor verhaal? Hoe zien fijne journalistieke werkplekken eruit? En hoe zorgen we dat die plekken vooral weer aantrekkelijk zijn voor jong talent?

Door: Bart van Bezooijen en Jeroen Hairwassers van Fontys Kenniscentrum Creative Economy en Fontys Marketing en Communicatie, Ruth van Holst van de afdeling Psychiatrie, Amsterdam UMC en Universiteit van Amsterdam.
Locatie: MindLabs, lokaal 3.44

Heel veel programma’s zijn tegenwoordig gemaakt om mensen zo lang mogelijk geboeid te houden? Een ultieme serie zet aan tot bingewatching. Helaas zijn er maar weinig jongeren verslaafd aan journalistiek. Wat kunnen we leren van onderzoek naar verslaving voor het maken van nieuwsprogramma’s die beklijven en nog wel belangrijker hoe maken we goede journalistieke content over het groeiende maatschappelijke probleem van verslaving. Sinds 2021 is online gokken en wedden in Nederland legaal geworden. En dat is niet onopgemerkt gebleven. Met name jongeren en jongvolwassenen zijn veel gaan gokken en sportwedden. Maar we weten ook dat ongeveer 1 op 20 mensen die online gokken of wedden, een verslaving ontwikkelt. Omdat het niet gaat om fysieke middelen zoals drank en drugs, komen verslavingen vaak pas naar buiten als het echt veel te laat is. In deze workshop krijg je inzicht in deze industrie en de cognitieve mechanismen hoe mensen aangezet worden tot gokgedrag. Aan het einde weet je duidelijk: vermaak of verslavingsmachine. Waar zet jij als journalist op in?

Locatie: MindLabs, nieuwsvloer

Geen zin in een workshop of liever in alle rust nieuwe kennis en informatie tot je nemen? Bezoek de expositie in Mindlabs. Curator en lectoraatsonderzoeker Matthijs Bosman ontwikkelde afgelopen jaar een expositie in de vorm van een interactief magazine, ook wel een opslagplaats. Een van de eerste tijdschriften dateert uit het begin van de 18de eeuw. De ‘uitvinding’ ervan moet toegeschreven worden aan Edward Cave, zoon van een schoenmaker uit het Engelse Warwickshire. Cave droomt van een nieuw concept in de wereld van de geschreven pers: een periodieke publicatie met essays, poëzie, politieke overpeinzingen en commercie. Het resulteert in het succesvolle ‘The Gentleman’s Magazine’. Het woord ‘magazine’ ontleent Cave aan het Arabische woord ‘makhazin’, dat ‘opslagplaats’ betekent. Het tijdschrift moet volgens Cave gezien worden als een ‘opslagplaats van gevarieerd goed’. Voortbouwend op het gedachtegoed van Cave, presenteert het lectoraat met deze expositie een interactief magazine van inzichten uit onderzoek, perspectieven en gedachtenspinsels over journalistieke transitie. Elke doos in het magazijn is een tijdelijke opslagplaats van gegenereerde kennis. Tijdelijk, want het onderzoek is- net als de journalistiek zelf- voortdurend in ontwikkeling. De kisten, of ‘showcases’ in dit fysieke magazijn maken tevens deel uit van het online magazine Ontwerpen aan de Journalistiek, waarin onderzoekers nieuwe ideeën en inzichten delen.

Voor: jongeren van 8 tot 18 jaar
Locatie: TV Studio

Jongeren kunnen deze dag hun eigen jeugdjournaal maken in de TV studio met als thema ‘Goede Zin’.